Ολοένα και φθηνότερη η παραγωγή ρεύματος απο φωτοβολταικά

Μέχρι τώρα οι υποστηρικτές της ηλιακής ενέργειας ήταν υποχρεωμένοι να αντιπαραβάλουν στο υψηλό κόστος της, τον συνολικό θετικό ρόλο της στην προστασία του περιβάλλοντος, στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της δημόσιας υγείας. Από τα τέλη του 2016 καταγράφεται μια μεταβολή που μπορεί να αποδειχθεί ιστορική για το μέλλον της παραγωγής ενέργειας: Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από φωτοβολταϊκά πλαίσια γίνεται η φθηνότερη μορφή παραγωγής ηλεκτρισμού! Ηδη σε δεκάδες αναπτυσσόμενες χώρες, όπως παρουσίασε έκθεση του Bloomberg New Energy Finance, η τιμή του ρεύματος από φωτοβολταϊκά έγινε το 2016 φθηνότερη και από τα αιολικά, αλλά και από τον άνθρακα!

Η βασική αιτία γι’ αυτή την ανατροπή είναι πως το κόστος παραγωγής των φωτοβολταϊκών πλαισίων, καθώς κι εκείνο της εγκατάστασής τους (μαζί με τα απαραίτητα συνοδευτικά συστήματα) έχει πέσει μέσα στα τελευταία πέντε έτη περίπου 80%! Το κόστος της αιολικής ενέργειας υπολογίζεται μειωμένο, στην ίδια περίοδο, κατά 30%. Πρόκειται για μια συναρπαστική εξέλιξη που αλλάζει τα δεδομένα και δημιουργεί νέες συνθήκες για την ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας και συνολικά των ανανεώσιμων πηγών. Ηδη, η έκθεση του Bloomberg εκτιμά πως ώς το τέλος του 2016 θα είναι εγκατεστημένα συνολικά στον πλανήτη συστήματα ηλιακής ενέργειας ισχύος 70 GW, έναντι αιολικών ισχύος 59 GW. Μάλιστα, υπάρχει εκτίμηση πως «μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια θα μπορούσε να υπάρξει μία μείωση της τάξης του 25% στο κόστος της ηλιακής ενέργειας, γεγονός που θα την καταστήσει ακόμη πιο ανταγωνιστική σε σύγκριση με άλλες μορφές ενέργειας». Ανάλογες επιδόσεις παρουσιάζουν τα φωτοβολταϊκά και στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2009 το μέσο κόστος επένδυσης για μεγάλο φωτοβολταϊκό σταθμό στην Ελλάδα ήταν 4,55 ευρώ το βατ (Wp). Το 2016 είχε πέσει στο 0,9 του ευρώ. Αντίστοιχα, η μέση τιμή αγοράς για τα φωτοβολταϊκά πλαίσια έχει πέσει από τα 3,6 ευρώ/Wp το 2006 στο 0,5 ευρώ/Wp το 2016 . Πρόκειται για μειώσεις τιμών που ξεπερνούν το 80%!

Η εξέλιξη αυτή έχει οδηγήσει σε ένα ιστορικό σημείο και για την Ελλάδα. Στις 12 Δεκεμβρίου 2016 πραγματοποιήθηκε ο πρώτος πιλοτικός διαγωνισμός. Την ημέρα εκείνη έσπασε ένα σημαντικό ρεκόρ. Στον διαγωνισμό συμμετείχαν έργα φωτοβλταϊκών με επενδυτικό κόστος τόσο χαμηλό, που οδηγεί σε σταθμισμένο κόστος παραγωγής (που διαφέρει από την τιμή πώλησης) χαμηλότερο από αυτό του λιγνιτικού σταθμού Πτολεμαΐδα 5, ο οποίος, αν κατασκευαστεί τελικά, θα λειτουργήσει μετά το 2021. Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας της ΔΕΗ, το μεσοσταθμικό κόστος παραγωγής του νέου λιγνιτικού σταθμού θα είναι 69,87 ευρώ/MWh. Κάποια από τα έργα φωτοβολταϊκών που συμμετείχαν στον διαγωνισμό είχαν ήδη από σήμερα χαμηλότερο σταθμισμένο κόστος παραγωγής.

Πού οφείλεται η ραγδαία πτώση της τιμής των φωτοβολταϊκών; Κυρίως στην πολύ μεγάλη ανάπτυξη των εγκατεστημένων συστημάτων, που οδήγησε σε παραγωγή μαζικής κλίμακας. Ταυτόχρονα, γίνονται διαρκώς μικρά βήματα βελτίωσης της βασικής τεχνολογίας κατασκευής των πάνελ. Το αποτέλεσμα είναι πως ενώ το 2010-2013 η μέση ταρίφα πώλησης της κιλοβατώρας από φωτοβολταϊκά πάρκα στην Ελλάδα ήταν 29,3 λεπτά, τώρα έχει πέσει στα 8,5 λεπτά του ευρώ. Μιλάμε για τη μέση τιμή, υπάρχουν έργα με τιμή 8 λεπτά. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εκτίμηση πως η τάση αυτή θα συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα. Οι ρυθμοί δεν είναι δεδομένοι, παρ’ όλα αυτά οι εκτιμήσεις λένε πως μπορεί να φτάσουμε σε τιμές των 3 λεπτών ανά κιλοβατώρα, μέσα στην επόμενη πενταετία. 

Μεγάλη είναι η μείωση του κόστους και στις μικρές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, όπως στις στέγες των σπιτιών. Για παράδειγμα, το 2014 μια μικρή εγκατάσταση ισχύος 5 kWp είχε κόστος 1,8 ευρώ ανά Wp. Το 2016 είχε πέσει στο 1,2 ευρώ/Wp. Μια ακόμα πολύ σημαντική πλευρά είναι η μεγάλη ανάπτυξη και η μείωση του κόστους των συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, που παράγεται από φωτοβολταϊκά. «Μιλάμε δηλαδή για μπαταρίες κάθε μεγέθους και για κάθε χρήση. Τα προηγούμενα χρόνια το κόστος τους έπεσε στο μισό και υπολογίζεται νέα μείωση κατά 50% και τα επόμενα χρόνια, φτάνοντας σε ασύγκριτα οικονομικά επίπεδα. Θα έχουμε δηλαδή ένα αχτύπητο δίδυμο: φτηνή παραγωγή καθαρής ενέργειας και εύκολη στη χρήση οικονομική αποθήκευση. Το 1970 τα φωτοβολταϊκά χρησιμοποιούνταν μόνο στα διαστημόπλοια. Τι μας επιφυλάσσει η «διαστημική» τους ανάπτυξη;